RLÄUTERUNGEN.
103
gladiolo, engl. corntlag, sicil. spatulidda, Plin. XXI, 11. Das
39. (echte F) cap. des I. Buches des Theoph. gebraucht es als
Ersatz für Spanisch- (Kupfer) Grün, da dieses für Miniaturen
nicht tauge. Des Alch. Ansicht wurde bereits mitgetheilt. (30h)
Bol. 91 lehrt das aus dem Saft gewonnene Grün, lrisgreen,
Liliengrun, verde giglio,verd d'Iris, als Tüchleinfarbe zu behan-
deln. (Vergl. Merr. CCXIX), Secreti di Don Alessio II. p. 37, b;
Pad. 1, 65, 86, 112. Joh. Scheffer in seinem Buch: Graphice,
id est de arte pingendi, Norimbg. 1669, p. 177, schreibt, nach-
dem er das Saftgrün abgehandelt hat: Longe praestantius, quod
fit ex foliis gladioli contusis cum alumine, succoque expresso,
et siccato in_sole, liliengrün appellant, estque nostra aetate
demum inventum adeo non cognitum veteribus, qui nc
prioris quidem generis tenuerunt rationem, quantum ex ipsorum
monumentis novimus. Der gen. Traite de la peint. bringt
mehrere Recepte, von denen aber nur 4. etwa (p. 199 H.) der
Einfachheit unseres Kunstbuches entsprechen. Das erste verlangt
die stärkest blauen Blumen, Hammes gen., von denen wieder
nur das Sarnmtartige brauchbar ist. Man stampft es im Mörser,
bereitet es mit Alaun und arabischem Gummi, passirt und
trocknet es. Mehr oder minder einfach sind die folgenden daselbst.
Watin, l'art du peintre,doreur, vernisseur etc., Paris 1773, be-
richtet p. 31: Le verd d'Iris est une espece de pate ou de
fecule verte qu'on tire de la fleur bleue de Tiris; on ne s'en
sert guere que pour la rniniature. '
d) Pavonazzofarbe, d. i. wohl ein Mittelton zwischen
Orangeroth und Gelb (s. meine N. zu Cenn. 76; tab. syn.
sagt: ditTert a croceo et citrino und Thyles. de col. libell.
1537, p. 316: velut viola fiammea), lieferte Tausendschön, die
Sammetblume auch Jüngling genannt, wegen des griechischen
Namens Amaranthus (tricolor), oi-poipmzäog, unverblühbar. lt.
Florarnor, Fiorvelluto (Matthiolo, new Kräuterbuch üb. von
G. Handsch, Prag, 1563, p. 450), Plin. XXI, 8. Als Tüchlein-
farbe, also für Miniaturtcchnik, sie zu bereiten lehrt das Recept
Bol. 117, wo die Pflanze Gilosia heisst.
e) Wichtig endlich sind gelbe vegetabilische Säfte von
frischen Pflanzen; und voran steht der Wau, gelbes Färbekratit,
gäl Ferbeblumen, I-Ieidenschmuck (Bock, l. c. f. 216, a), Reseda